بررسی ارتباط ناهنجاری های کروموزومی ناشی از پرتو X و فعالیت کل آنزیم های گلوتاتیون اس ـ ترانسفراز(GST) در پلاسمای افراد شاغل در رادیوتراپی با سابقه فعالیت بالای 5 سال

مقدمه: استفاده تشخیصی و درمانی از پرتو در پزشکی موجب توجه بیشتر به اثرات زیستی آن و مخاطرات شغلی افراد شاغل در معرض پرتو شده است. بررسی ها نشان داده است که هسته سلول و کروموزوم ها بیشتر در معرض آسیب ناشی از پرتو X است، این پرتو سبب ناپایداری کروموزومی و صدمات کروموزومی از قبیل؛ ایجاد حلقه، دی سانتریک و آسانتریک می گردد. صدمات کروموزومی به این دلیل مهم هستند که با بسیاری از بیماری ها و بدخیمی ها در ارتباط می باشند. پرتو X ممکن است موجب تغییر فعالیت آنزیم های دخیل در حفاظت و دفاع از سلول در جهت سم زدایی سموم تولید شده به وسیله این پرتو ‌گردد. یکی از مهم ترین این آنزیم ها گلوتاتیون اس ـ ترانسفراز(GST) می باشد. در این مطالعه ارتباط فعالیت کل آنزیم های GST و تعداد ناهنجاری های کروموزومی در لنفوسیت های محیطی در پرتو کاران رادیوتراپی در بیمارستان های دولتی شهر تهران در مقابل گروه کنترل مورد بررسی قرار گرفته است. مواد و روش ها: در این مطالعه 33 نفر از پرتو کاران(شامل 19 زن با میانگین سنی 14±3/31 سال و 14 مرد با میانگین سنی14±6/37 سال) با سابقه فعالیت بالای 5 سال و میانگین 10 سال به عنوان گروه مورد و 37 نفر از سایر پرسنل همان بیمارستان ها(شامل 22 زن با میانگین سنی 15±5/38 سال و 15 مرد با میانگین سنی 14±8/36 سال) به عنوان گروه کنترل شرکت داشتند. شرایط لازم جهت ورود به مطالعه داشتن سابقه خدمتی بالای 5 سال در مراکز رادیـــوتراپی، عـــدم مصرف دخانیات، عدم مصرف داروی استامینوفن، عدم مصرف آنتی بیوتیک ها تا یک ماه قبل از نمونه گیری، عدم سابقه پرتو گیری تشخیصی و درمانی، نداشتن سابقه بیماری خونی و بدخیمی بود. شرایط لازم برای انتخاب افراد گروه کنترل، دقیقا مشابه افراد گروه مورد بود، غیر از اینکه افراد گروه کنترل هیچگونه سابقه فعالیتی در مراکز رادیوتراپی نداشتند. با توجه به تعداد کم افراد دارای این شرایط تمامی افراد داوطلب مورد بررسی قرار گرفتند. برای اجرای این پژوهش از کلیه افراد داوطلب واجد شرایط پس از تکمیل پرسشنامه، مقدار 5 میلی لیتر خون وریدی هپارینه، برای بررسی فعالیت آنزیم و ناهنجاریهای کروموزومی در لنفوسیت ها گرفته شد. فعالیت آنزیم های GST درسرم بوسیله روش اصلاح شده Habig و میزان ناهنجاری های کروموزومی در لنفوسیت ها به وسیله تکنیک tripsin-G-banding بررسی گردید. یافته های پژوهش: این مطالعه نشان داد که ناهنجاری های کروموزومی از نوع حلقه، دی سانتریک، آسانتریک و همچنین فعالیت آنزیم های GST به طور معنی داری در پرتو کاران رادیوتراپی بیشتر از گروه کنترل بود(P=0.04). بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه بیانگر افزایش فعالیت آنزیم های GST و ناهنجاری های کروموزومی ناشی از پرتوهای یونیزان X در پرتوکاران رادیوتراپی می باشد